Uchwała SN III CZP 50/83 z dnia 25 października 1983 r.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna
z dnia 25 października 1983 r.
III CZP 50/83
W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami równowartość lokatorskiego prawa do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej stanowi suma odpowiadająca wkładowi mieszkaniowemu, jaki w chwili podziału obowiązany byłby wnieść członek spółdzielni ubiegający się o przydział nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego tej samej wielkości i o zbliżonym wyposażeniu. Jednakże wartość tego prawa może być odpowiednio podwyższona, gdy okoliczności konkretnego wypadku (w szczególności znaczne rozmiary mieszkania oraz fakt, że zostaje ono przydzielone małżonkowi nie obarczonemu bezpośrednią pieczą nad dzieckiem) bądź powodują, że przydzielone mieszkanie będzie zaspokajało potrzeby osoby, której zostało ono przydzielone, w sposób znacznie odbiegający na jej korzyść od przeciętnego standardu, bądź wskazują na prawdopodobieństwo przekształcenia prawa do tego mieszkania na własnościowe prawo do lokalu.
Uzasadnienie
Udzielając na przedstawione pytanie prawne odpowiedzi sformułowanej w sentencji uchwały, Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z treści pytania nawiązującego do „wkładu mieszkaniowego”, motywów pytania odwołujących się do tezy VI uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1974 r. III CZP 1/74 (OSNCP 1975/3 poz. 37) zawierającej wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w zakresie stosowania przepisów o podziale majątku wspólnego małżonków w wypadku, gdy w skład tego majątku wchodzi spółdzielcze prawo do lokalu, oraz materiału zebranego w aktach sprawy wynika, że Sądowi Wojewódzkiemu chodzi o określenie wartości lokatorskiego prawa do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej objętego przepisami art. 218-222 Prawa spółdzielczego z dnia 16 września 1982 r. (Dz. U. 1982 r. Nr 30 poz. 210), a będącego odpowiednikiem – według terminologii użytej w powołanych wytycznych – spółdzielczego prawa do lokalu takiego jak w spółdzielni mieszkaniowej w rozumieniu poprzedniego stanu prawnego. Wytyczne te wydane zostały głównie na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach (Dz. U. 1961 r. Nr 12 poz. 61 ze zm.) oraz przepisów działu III tytułu I kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczących stosunków majątkowych między małżonkami i z chwilą wejścia w życie Prawa spółdzielczego z 1982 r. utraciły formalnie wiążące znaczenie w zakresie wykładni przepisów spółdzielczych. Nie oznacza to, aby nie można było się nimi kierować na tyle, na ile nie utraciły mocy argumentacyjnej, zwłaszcza w odniesieniu do tych przepisów Prawa spółdzielczego z 1982 r., które nie odbiegają od poprzedniego stanu prawnego.
W tezie VI wytycznych przyjęto jako regułę, że w sprawie o podział majątku wspólnego równowartość spółdzielczego prawa do lokalu takiego jak w spółdzielni mieszkaniowej stanowi suma wkładu mieszkaniowego. Taką bowiem sumę otrzymywał pod rządem ówczesnych przepisów członek od spółdzielni w razie ustania członkostwa. Po wejściu w życie Prawa spółdzielczego stan prawny w tym zakresie uległ istotnej zmianie. Mianowicie z art. 218 § 4 tego prawa wynika, że należność z tytułu wkładu mieszkaniowego zwracanego osobie uprawnionej w razie wygaśnięcia lokatorskiego prawa do lokalu powinna odpowiadać wkładowi mieszkaniowemu, który obowiązany jest wnieść członek spółdzielni ubiegający się o przydział nowo wybudowanego lokalu mieszkaniowego tej samej wielkości i o zbliżonym wyposażeniu. Toteż odtąd w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami należy z reguły jako równowartość lokatorskiego prawa do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej przyjmować tak obliczoną należność. Tyle bowiem otrzyma obecnie członek od spółdzielni w razie ustania członkostwa.
Od tej reguły istnieć mogą wyjątki w sytuacjach nietypowych przytoczonych w sentencji niniejszej uchwały, a powtórzonych za tezą VI wymienionych na wstępie wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej. W sytuacjach tych możliwe jest odpowiednie podwyższenie wartości wchodzącego w skład podlegającego podziałowi majątku wspólnego lokatorskiego prawa do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej.
Mimo zmienionego stanu prawnego bowiem zachowały aktualność powołane w motywach tej tezy argumenty uzasadniające powyższe wyjątki, w szczególności zasada równego traktowania obu małżonków, oraz okoliczność, że w powyższych sytuacjach mieszkanie spółdzielcze przestaje być dobrem o wartości wyłącznie użytkowej, a staje się składnikiem majątkowym mającym wartość obiegową przewyższającą nadal wartość lokatorskiego prawa spółdzielczego do lokalu mieszkalnego obliczoną zgodnie ze wskazanymi wyżej wymogami określonymi w art. 218 § 4 prawa spółdzielczego.

Call Now ButtonZADZWOŃ TERAZ