Art. 45.1

Art. 45.§ 1. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

Orzeczenia:

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 maja 1994 r. I ACr 836/93
Eksmisja małżonka, który swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, pozbawia eksmitowanego jedynie uprawnień do zamieszkiwania we wspólnym mieszkaniu. Nie pozbawia go zaś tytułu prawnego, jaki powstał z przydziału spółdzielczego prawa do lokalu. Spółdzielnia mieszkaniowa nie może więc członkowi cofnąć wydanego przydziału według swego uznania.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 24 lutego 1989 r. I CR 105/89
W czasie trwania wspólności ustawowej małżonek, który wspólnie ze swym małżonkiem wzniósł budynek na gruncie, stanowiącym majątek odrębny tego współmałżonka, nie może żądać przeniesienia własności takiego gruntu na rzecz obojga małżonków jako ich wspólności ustawowej.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 16 stycznia 1991 r. I CR 756/90
Jeżeli wymaga tego dobro rodziny, można w procesie o obalenie domniemań ustanowionych w art. 134 kkw żądać – przed podziałem majątku wspólnego – rozliczeń przewidzianych w art. 45 kro. Do rozliczeń tych między Skarbem Państwa a małżonkiem osoby skazanej nie ma zastosowania art. 164 § 1 kkw.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 października 2001 r. II CKN 62/2001
Nie usprawiedliwia uczestnictwa w sprawie o podział majątku dorobkowego powołanie się darczyńcy na odwołanie darowizny wobec jednego z byłych małżonków.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 19 kwietnia 2000 r. II CKN 923/98
Jeżeli w sprawie o podział majątku wspólnego uchylone zostało – na skutek rewizji nadzwyczajnej lub wznowienia postępowania – prawomocne orzeczenie zawierające rozstrzygnięcie o spłatach, i sprawę przekazano do ponownego rozpoznania, fakt uiszczenia spłaty przez zobowiązanego po uprawomocnieniu się orzeczenia powinien być uwzględniony przez sąd przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 22 kwietnia 1981 r. II CR 107/81
Roszczenia z tytułu nakładów nie są wyłączone spod dyspozycji art. 134 i 137 kkw. Oznacza to, że osoba bliska może w procesie przeciwko Skarbowi Państwa nie tylko zwalczać domniemanie, że zajęta nieruchomość stanowi majątek wspólny, lecz także może w tym procesie wykazywać, że wprawdzie nieruchomość jest objęta wspólnością ustawową, jednakże określone nakłady dokonane zostały na tę nieruchomość z jej majątku odrębnego. W takim zaś zakresie to, co stanowi majątek odrębny małżonka, nie podlega zabezpieczeniu i egzekucji w związku z grożącą drugiemu małżonkowi grzywną lub konfiskatą majątku. W przypadku orzeczenia konfiskaty całości lub części majątku jednego z małżonków pozostających we wspólności ustawowej dojdzie do powstania współwłasności między Skarbem Państwa a małżonkiem osoby skazanej z tym zastrzeżeniem, że podziałem na części równe objęta będzie część majątkowa, stanowiąca uprzednio wspólność majątkową, pomniejszona o wartość nakładów zwolnionych spod zabezpieczenia, wobec wykazania, że pochodzą one z majątku odrębnego.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 marca 1981 r. III CRN 35/81
Jeżeli poczyniono nakłady z majątku wspólnego małżonków na majątek odrębny jednego z nich, to przy podziale majątku wspólnego, po ustaniu wspólności ustawowej, małżonek ten jest obowiązany rozliczyć się z uczestnikami postępowania z kwoty nakładów z majątku wspólnego na jego majątek odrębny stosownie do przysługującego mu udziału w majątku wspólnym. Tak więc nie jest dopuszczalne przydzielenie równowartości nakładów obojgu byłbym małżonkom po połowie, skoro bowiem wnioskodawczyni zatrzymuje całe nakłady dokonane na jej majątek odrębny, choć udział w kwocie pochodzącej z majątku wspólnego na te nakłady ma również uczestnik postępowania, to konsekwencją tego jest uznanie, że wnioskodawczyni powinna mu zwrócić połowę tej kwoty.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 kwietnia 1970 r. III CRN 90/70
Przepis art. 45 § 1 kro normuje jedynie obowiązek zwrotu przez małżonka wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na jego majątek odrębny, jak również prawo domagania się zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku odrębnego na majątek wspólny. Nie są natomiast objęte dyspozycją powyższego przepisu i nie podlegają wyrównaniom przy podziale majątku wspólnego wydatki i nakłady poczynione kosztem majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego. Rozliczenia te podlegają ogólnym normom prawa i postępowania cywilnego, nakazującym dochodzenie przez byłych małżonków roszczeń, które nie są objęte przepisem art. 45 § 1 kro w postępowaniu procesowym.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 17 maja 1985 r. III CRN 119/85
W systemie obowiązującego prawa rodzinnego, przyjmującego jako zasadę reżym ustawowej wspólności majątkowej, można skonstruować domniemanie, według którego określone rzeczy w transakcji dokonywanej przez jednego tylko z małżonków zostały nabyte z majątku dorobkowego w interesie (na rzecz) ustawowej majątkowej wspólności małżeńskiej. Natomiast nabycie określonej rzeczy z majątku odrębnego małżonka musi wynikać wyraźnie nie tylko z oświadczenia współmałżonka, ale także – i to przede wszystkim – z całokształtu okoliczności istotnych prawnie z punktu widzenia przepisów kro.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 10 lipca 1976 r. III CRN 126/76
Korzyść majątkowa, o którą następuje wzrost wartości majątku odrębnego dzięki usługom świadczonym osobiście przez małżonka, określona sumą zaoszczędzonych wydatków z majątku odrębnego, stanowi w pojęciu art. 45 § 1 kro nakład poczyniony z majątku wspólnego na majątek odrębny ulegający zwrotowi przy podziale majątku wspólnego

Postanowienie Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 5 grudnia 1978 r. III CRN 194/78
1. Przy zniesieniu współwłasności pomiędzy Skarbem Państwa a małżonkiem skazanego rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast podziałowi podlega tylko stan czystej masy majątkowej w chwili dokonywania podziału.
2. Długów zaciągniętych przez oboje małżonków nie można rozliczać przy podziale wspólnego majątku, gdyż mimo takiego podziału dług nadal się utrzymuje. Przerzucenie długu na jednego z małżonków godziłoby w prawa wierzycieli.
3. Jeśli dług zaciągnięty przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności ustawowej został zużyty na majątek wspólny i spłacony w okresie pomiędzy ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego, to tak spłacona należność przestaje być długiem i przekształca się w roszczenie o zwrot nakładów na rzecz tego małżonka, który dokonał zapłaty. Roszczenie takie podlega rozliczeniu na podstawie art. 45 kro.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 9 stycznia 1984 r. III CRN 315/83
Hipotezą przepisów art. 567 § 1 kpc w zw. z art. 45 § 1 kro nie jest objęte rozstrzygnięcie jakie wydatki z majątku odrębnego jednego z małżonków na rzecz majątku odrębnego drugiego z nich podlegają zwrotowi. Zgodnie z ogólną zasadą wypowiedzianą w art. 13 § 1 kpc sprawę, w której chodzi o wymienione rozstrzygnięcie sąd rozpoznaje w procesie.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 26 stycznia 1988 r. III CRN 475/87
Jeżeli spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu należące do majątku odrębnego małżonka zostanie w czasie trwania wspólności ustawowej przekształcone na prawo własnościowe wchodzące w skład majątku wspólnego, to wartością nakładu z majątku odrębnego na majątek wspólny jest suma odpowiadająca wysokości należności przypadających osobie uprawnionej z art. 218 § 4 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. 1982 r. Nr 30 poz. 210 ze zm.).

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 13 lutego 1987 r. III CZP 3/87
Pominięcie w postanowieniu o podziale majątku wspólnego małżonków wierzytelności z tytułu nakładów poczynionych z tego majątku – w czasie trwania wspólności majątkowej – na nieruchomość stanowiącą własność osoby trzeciej nie pozbawia żadnego z małżonków (byłych małżonków) możliwości dochodzenia połowy tej wierzytelności.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 27 lutego 1990 r. III CZP 5/90
Prawo do mieszkania rotacyjnego przydzielonego w czasie trwania małżeństwa jednemu z małżonków, w okresie oczekiwania na mieszkanie spółdzielcze, związane z wniesieniem wkładu mieszkaniowego stanowiącego majątek odrębny tego małżonka, należy wspólnie do obojga małżonków.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 11 marca 1985 r. III CZP 7/85
Małżonek, który wspólnie ze swym współmałżonkiem dokonał budowy na gruncie stanowiącym majątek odrębny tego współmałżonka, może w postępowaniu o podział majątku dorobkowego – na podstawie art. 231 kc żądać przeniesienia własności udziału w tej nieruchomości na swoją rzecz.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 25 marca 1968 r. III CZP 14/68
Rozliczenie z tytułu nakładów poniesionych z majątku wspólnego na nieruchomość, będącą współwłasnością małżonków i stanowiącą ich majątek odrębny, może nastąpić w postępowaniu o podział majątku wspólnego bez potrzeby równoczesnego zniesienia współwłasności tej nieruchomości.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 kwietnia 1970 r. III CZP 18/70
Wierzytelność z tytułu nakładów dokonanych przez małżonków na rzecz należącą do osoby trzeciej jest objęta, jako składnik majątku wspólnego, postępowaniem o podział tego majątku.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 25 lipca 1986 r. III CZP 37/86
Współmałżonek, który przed powstaniem wspólności ustawowej dokonał z majątku odrębnego nakładów na nieruchomość stanowiącą własność osób trzecich, może żądać zwrotu tych nakładów, jeżeli po powstaniu wspólności ustawowej nieruchomość ta weszła w skład majątku wspólnego, a małżonkowie w drodze umowy nie rozszerzyli wspólności ustawowej na tego rodzaju nakłady.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 16 grudnia 1980 r. III CZP 46/80
1. W sytuacji, gdy małżonkowie w czasie trwania wspólności ustawowej wspólnie zbudowali dom na gruncie wchodzącym w skład majątku odrębnego jednego z nich, wartość nakładów określa się w ten sposób, że najpierw ustala się ułamkowy udział nakładów małżonków w wartości domu według cen rynkowych z czasu jego budowy, a następnie oblicza się ten sam ułamkowy udział w wartości domu według cen rynkowych z chwili podziału majątku wspólnego.
2. W postępowaniu o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlegają również nakłady z majątku wspólnego małżonków na majątek odrębny jednego z nich.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 15 września 2004 r. III CZP 46/2004
Wierzytelność z tytułu pokrycia wkładu jednego z małżonków w spółce cywilnej ze środków należących do majątku wspólnego podlega rozliczeniu na podstawie art. 45 kro stosowanego w drodze analogii.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 18 stycznia 1982 r. III CZP 54/81
W procesie o eksmisję rozwiedzionego małżonka z budynku stanowiącego nakład na nieruchomość wchodzącą w skład odrębnego majątku drugiego małżonka, dokonany z majątku wspólnego, o którego podział toczy się odrębne postępowanie nieprocesowe, nie jest dopuszczalne orzeczenie o prawie zatrzymania przewidzianym w art. 461 kc.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 5 października 1990 r. III CZP 55/90
Wartość nakładu z majątku odrębnego jednego z małżonków na ich majątek wspólny, polegającego na wpłacie dokonanej przez tego małżonka na wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym prawem do lokalu, odpowiada w chwili podziału tego majątku takiej części wartości spółdzielczego prawa do lokalu, jaką część stanowiła ta wpłata w stosunku do całego wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez małżonków, od zgromadzenia którego uzależniony był przydział mieszkania.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 2 października 1975 r. III CZP 61/75
Wymienione wyżej okoliczności nie uzasadniają ani niższego określenia wartości spółdzielczego prawa do lokalu, ani obniżenia spłaty obciążającej małżonka, któremu przyznane zostaje spółdzielcze prawo do wspólnego dotychczas lokalu.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 9 stycznia 1986 r. III CZP 71/85
Suma pieniężna, odpowiadająca wkładowi mieszkaniowemu, który w chwili podziału obowiązany byłby wnieść członek spółdzielni ubiegający się o przydział nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego tej samej wielkości i o zbliżonym wyposażeniu, wyznacza w toku postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami równowartość lokatorskiego prawa do lokalu w spółdzielni mieszkaniowej również w sytuacji, gdy pierwotny (z daty przydziału tego prawa) wkład mieszkaniowy pochodził w całości z majątku odrębnego małżonka, któremu sąd przyznaje lokatorskie prawo do lokalu; wpłata ta bowiem stanowiła nakład z majątku odrębnego małżonka na majątek wspólny.
Nakład z majątku odrębnego małżonka na majątek wspólny odpowiada – w wypadku zwaloryzowania w czasie trwania wspólności majątkowej wkładu mieszkaniowego przez spółdzielnię – sumie pieniężnej nominalnie zaliczonej na wkład mieszkaniowy.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 2 stycznia 1975 r. III CZP 82/74
I. O tym, czy nakłady na majątek odrębny jednego z małżonków zostały dokonane z majątku wspólnego lub odrębnego, rozstrzygają od dnia 1 stycznia 1965 r. przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego także wtedy, gdy nakłady te zostały dokonane przed rokiem 1945.
II. Roszczeń z tytułu wierzytelności należącej do spadku, której dłużnikiem jest jeden ze spadkobierców, mogą dochodzić od niego pozostali spadkobiercy, w części odpowiadającej ich udziałowi w spadku, w trybie procesowym, jeśli nie toczy się sprawa o dział spadku.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 5 marca 2003 r. III CZP 99/2002
Dopuszczalne jest wystąpienie przez jednego małżonka w czasie trwania wspólności ustawowej z żądaniem przeniesienia na jego rzecz – na podstawie art. 231 § 1 kc – udziału we własności gruntu, stanowiącego majątek odrębny drugiego małżonka, zabudowanego budynkiem mieszkalnym przed zawarciem małżeństwa w wyniku nakładów obojga małżonków, dokonanych w czasie pozostawania w konkubinacie.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 2 lutego 2005 r. IV CK 454/2004
Małżonkowie mogli kupić lub wybudować nieruchomość, która weszła do ich majątku wspólnego, wydając na ten cel także pieniądze pochodzące z ich majątków odrębnych. Sąd w razie podziału tego majątku powinien przede wszystkim ustalić i rozliczyć te nakłady.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 12 kwietnia 2000 r. IV CKN 27/2000
Jeżeli nie istnieje jako obiekt podziału wspólny majątek stron po ustaniu majątkowej wspólności małżeńskiej, to roszczenia z tytułu zwrotu wydatków, nakładów i spłaconych długów przewidziane w przepisie art. 45 kro podlegają rozpoznaniu w procesie.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 7 czerwca 2002 r. IV CKN 1108/2000
Nakłady z majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego podlegają rozliczeniu z majątku wspólnego tylko wówczas, gdy na przedmiot majątkowy stanowiący majątek odrębny jednego z małżonków dokonano nakładów zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątku odrębnego małżonków.

Call Now ButtonZADZWOŃ TERAZ