KREDYTU NIE MOŻNA PODZIELIĆ
Sąd nie może dokonać podziału kredytu ani długu.
Umowa cywilnoprawna pomiędzy współmałżonkami, również nie może dokonać podziału kredytu ani długu nawet za wspólną zgodą małżonków – chyba, że zgodę na taki podział wyrazi również bank (lub inna instytucja finansowa, wierzyciel).
Sąd może jedynie dokonać wskazania, który małżonek winien spłacać kredyt.
Takiegoż wskazania nie należy mylić z podziałem kredytu.
Mając na względzie trudniejszą sytuację finansową jednego z współmałżonków, sąd może zobowiązać do spłaty kredytu małżonka będącego w lepszej sytuacji finansowej, co będzie wiążące tylko pomiędzy małżonkami a nie wobec banku, innej instytucji finansowej, czy innego wierzyciela.
W przypadku gdy małżonek, który został zwolniony przez sąd z obowiązku płacenia kredytu zostanie wezwany do zapłaty przez bank (odpowiednio: inną instytucję finansową, innego wierzyciela) i dokona zapłaty długu, to taki współmałżonek ma prawo dochodzić od byłego współmałżonka roszczenia regresowego w osobnym postępowaniu sądowym.
ROZWÓD, PRZYDZIELENIE NIERUCHOMOŚCI PRZEZ SĄD – NIE ZWALNIA Z DŁUGU
Zarówno rozwód, jak i umowa cywilnoprawna dokonująca podziału majątku np. zniesienie
współwłasności nieruchomości, jak i sądowe przyznanie nieruchomości jednemu ze współmałżonków – nie ma żadnego związku z faktycznym solidarnym obowiązkiem spłaty kredytu lub długu.
Faktyczne zwolnienie jednego z małżonków z długu może nastąpić jedynie w drodze porozumienia z bankiem, wierzycielem.
Teoretycznie i w praktyce też może zaistnieć sytuacja, że małżonek któremu nie zostanie przydzielona nieruchomość
– jest zobowiązany do spłaty kredytu
– nie dostaje spłaty połowy wartości nieruchomości np. dlatego, że drugi współmałżonek nie ma pieniędzy.
UWAGA 1: W postanowieniu z dnia 22 kwietnia 1999 roku Sąd Najwyższy stwierdził, że majątek wspólny małżonków podlegający podziałowi nie obejmuje pasywów. Wynika stąd, że podziałowi nie podlegają długi niespłacone. Praktyka sądowa jednak wyjątkowo dopuszcza w razie zgodnego stanowiska uczestników postępowania obciążenie jednego z nich obowiązkiem spłacenia długu ze skutkiem tylko wobec innego uczestnika postępowania (II CKN 300/98 ).
Dużym problemem może okazać się, dochodzenie od byłego współmałżonka w odrębnym postępowaniu, zwrotu połowy spłaconego kredytu, a to ze względu na art. 618 par.3 k.p.c. mówiący, że po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku wspólnego nie jest możliwe dochodzenie roszczeń wynikających ze współwłasności rzeczy.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2004 roku, sygn. akt: II CK 538/03:
„1. Jeżeli nieruchomość w wyniku podziału majątku wspólnego przypadła uczestnikowi, którego obciążono na rzecz wnioskodawcy określoną kwotą z tytułu wyrównania wartości udziałów w majątku wspólnym, to przede wszystkim uczestnika, jako właściciela lokalu i dłużnika rzeczowego, obciąża uregulowanie należności na rzecz wierzyciela wynikającej z wpisu hipoteki. Nieuwzględnienie zatem przy ustaleniu dopłat przez uczestnika wysokości obciążającej nieruchomość hipoteki może doprowadzić do tego, że uczestnik jako dłużnik rzeczowy spłaci sam dług hipoteczny, w którym wnioskodawca nie będzie już partycypował, zwłaszcza że uczestnik nie będzie mógł przeciwko niemu skutecznie dochodzić z tego tytułu swych roszczeń (art. 618 § 3 KPC).
2. Przy szacowaniu składników majątku wspólnego należy uwzględnić obciążenie zmierzające rzeczywistą wartość tych składników majątkowych, w szczególności obciążenie o charakterze prawnorzeczowym, za które ponosi odpowiedzialność każdorazowy właściciel nieruchomości, zwłaszcza obciążenie hipoteką i prawami dożywocia. Wartość takich obciążeń odlicza się zarówno przy ustalaniu składników majątku wspólnego, jak i przy zaliczeniu wartości przyznanej jednemu z małżonków nieruchomości na poczet przysługującego mu udziału w majątku wspólnym.”
TENDENCJA W ORZECZNICTWIE – WARTOŚĆ NIERUCHOMOŚCI PRZY PODZIALE MAJĄTKU JAKO RÓŻNICA POMIĘDZY FAKTYCZNĄ WARTOŚCIĄ NIERUCHOMOŚCI A ZACIĄGNIĘTYM KREDYTEM.
Warto również przytoczyć następujące orzecznictwo:
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 21 stycznia 2010 roku (I CSK 205/09):
„Wartość lokalu, będącego przedmiotem podziału w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, powinna być ustalona przy uwzględnieniu hipoteki obciążającej ten lokal.”
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 02 kwietnia 2009 roku, sygn. akt: IV CSK 566/08 „W razie zmniejszenia dla celów podziału wartości dóbr wchodzących w skład majątku dorobkowego o związane z nimi zadłużenie, osoba, której przyznano je w naturze nie ma prawa żądać od byłego współmałżonka udziału w spłacie tych obciążeń.”
Najnowsze orzecznictwo Sądu Najwyższego (powołane wyżej) prowadzi do następujących wniosków.
Wycena nieruchomości podlegającej spłacie powinna uwzględniać fakt, że jest ona obciążona
hipoteką na rzecz banku, a więc nieruchomość warta np. 500 000 zł, obciążona kredytem 300 000 zł jest w istocie warta 200 000 złotych.
A zatem:
– spłaty na rzecz małżonka, któremu nie przyznano mieszkania, również będą niższe
– przy uwzględnieniu nieruchomości w postaci hipoteki, małżonek, któremu przyznano nieruchomość nie powinien domagać się spłaty kredytu od drugiego z małżonków.
UWAGA 2:
Bank, udzielając kredytu hipotecznego, bada wspólną zdolność kredytową małżonków. W wyniku rozwodu zdolność kredytowa małżonków może ulec zmianie, co może mieć wpływ na dalsze spłaty kredytu hipotecznego. Zmiana zdolności kredytowej małżonków może więc spowodować powstanie roszczenia ze strony banku o dodatkowe zabezpieczenie kredytu hipotecznego, a jego brak może doprowadzić do rozwiązania w trybie nadzwyczajnym umowy kredytowej.