Uchwała SN III CZP 6/85 z dnia 27 marca 1985 r.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna
z dnia 27 marca 1985 r.
III CZP 6/85
W sprawie o podział majątku, który był objęty wspólnością ustawową, ostateczna decyzja terenowego organu administracji stwierdzająca, że nieruchomość stała się z mocy samego prawa współwłasnością obojga małżonków (art. 12 ust. 1 zdanie 1 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych – Dz. U. 1971 r. Nr 27 poz. 250 ze zm.) stanowi przesłankę prejudycjalną co do tego, że własność nieruchomości, której decyzja dotyczy, należy do majątku wspólnego. Sąd jest związany tą przesłanką. Żadna z takich nieruchomości wchodzących w skład majątku, który był objęty wspólnością ustawową, nie zostaje wyłączona z rozliczenia. Jednakże podział tego majątku może ulec korekcie w wyniku ustalenia udziałów w majątku wspólnym z uwzględnieniem stopnia, w którym każde z małżonków przyczyniło się do powstania tego majątku (art. 43 § 2 kro).
Uzasadnienie
Testamentem z czerwca 1948 r. Antoni G. powołał do spadku syna Tadeusza i córkę Klementynę, przy czym zmarł on w dacie sporządzenia tego testamentu. W lipcu 1948 r. zostało zawarte małżeństwo Tadeusza G. z Zofią z domu Z. Poza jedną nieruchomością nr 880, nabytą w czasie trwania majątkowej wspólności ustawowej, gospodarstwo rolne prowadzone przez G. składało się z udziałów w nieruchomościach oraz z nieruchomości spadkowych Tadeusza G. Jednakże dwa akty własności ziemi z marca 1973 r. oraz taki akt z marca 1975 r. stwierdzają, że oboje małżonkowie stali się z mocy samego prawa „współwłaścicielami” udziałów w dwóch nieruchomościach (spadkowych) oraz „współwłaścicielami” czterech nieruchomości (trzech spadkowych i wyżej wspomnianej nr 880). W czerwcu 1977 r. nastąpiło zniesienie majątkowej wspólności ustawowej.
Sąd Rejonowy dokonał podziału gospodarstwa rolnego, które składa się m.in. ze wszystkich wyżej wspomnianych udziałów w nieruchomościach oraz nieruchomości spadkowych, w ten sposób, że przyznał Zofii G. nieruchomość nr 880, a Tadeuszowi G. – udziały w nieruchomościach oraz nieruchomości spadkowe. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Rejonowy nie wliczył do składu i wartości majątku wspólnego tych ostatnich udziałów i nieruchomości. Zarazem zaznaczył, że przyjął w rozliczeniu, iż m.in. ich wartość jest nakładem z majątku odrębnego Tadeusza G. na majątek wspólny małż. Tadeusza i Zofii G.
Przy rozpoznawaniu rewizji od postanowienia sądu pierwszej instancji, wniesionych przez obojga małżonków, Sąd Wojewódzki przedstawił do rozstrzygnięcia wyżej przytoczone zagadnienie prawne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 zdanie 1 w związku z art. 1 ust. 1 ustawy uwłaszczeniowej, powołanej w sentencji uchwały, stwierdzenie nabycia własności nieruchomości zostało przekazane do właściwości organu administracji państwowej, a art. 10 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. 1982 r. Nr 11 poz. 81) podkreśla, że stwierdzenie nabycia własności nieruchomości dokonane przez wspomniany organ jest wyłącznym dowodem tego nabycia. Dlatego usuwa się spod kontroli sądu ostateczna decyzja organu administracji stwierdzająca, że oboje małżonkowie stali się z mocy samego prawa współwłaścicielami nieruchomości wymienionej w decyzji. W sprawie o podział majątku, który był objęty wspólnością ustawową, taka decyzja stanowi przesłankę prejudycjalną co do tego, że własność nieruchomości, której decyzja dotyczy, wchodzi w skład majątku wspólnego. Wspomniana przesłanka prejudycjalna wyłącza możliwość rozważenia, czy o zaliczeniu nieruchomości do majątku odrębnego lub wspólnego decyduje stan istniejący w chwili jej nieformalnego nabycia, czy też w chwili wejścia w życie ustawy uwłaszczeniowej, tj. w dniu 4 listopada 1971 r. W konsekwencji, stoi ona również na przeszkodzie rozważaniu, czy nieruchomość, w odniesieniu do której organ administracji stwierdził, że stała się ona współwłasnością obojga małżonków, należy do majątku odrębnego jednego z nich. Sąd związany jest przedstawioną przesłanką prejudycjalną.
Już wynikająca ze związania przedstawioną przesłanką prejudycjalną niedopuszczalność przyjęcia, żeby nieruchomość należała do majątku odrębnego jednego z małżonków, sprawia, że nie wchodzi w rachubę sugestia, żeby nieruchomość stanowiąca majątek odrębny jednego z małżonków mogła być potraktowana jako nakład poczyniony z tego majątku na majątek wspólny obojga małżonków. Już z tej samej przyczyny również nie wchodzi w rachubę kolejna sugestia, mianowicie – żeby nieruchomość stanowiąca majątek odrębny jednego z małżonków, objęta przez niego w posiadanie na podstawie zawartej bez prawem przewidzianej formy umowy o dział spadku, mogła być zaliczona na poczet udziału tego małżonka w majątku ulegającym podziałowi. W skład majątku, który był objęty wspólnością ustawową wchodzą wszystkie nieruchomości, w odniesieniu do których ostateczna decyzja organu administracji państwowej stwierdza, że oboje małżonkowie stali się ich współwłaścicielami. Żadna z takich nieruchomości nie zostaje wyłączona z rozliczenia. Jednakże niezależnie od przewidzianego przez art. 45 kro zwrotu wydatków i nakładów, art. 43 § 2 kro głosi, że z ważnych powodów każde z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każde z nich przyczyniło się do powstania tego majątku. Na podstawie powołanego przepisu może dojść do korekty podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową.
Udzielono więc odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

Call Now ButtonZADZWOŃ TERAZ