Uchwała SN III CZP 5/90 z dnia 27 lutego 1990 r.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 27 lutego 1990 r.
III CZP 5/90
Prawo do mieszkania rotacyjnego przydzielonego w czasie trwania małżeństwa jednemu z małżonków, w okresie oczekiwania na mieszkanie spółdzielcze, związane z wniesieniem wkładu mieszkaniowego stanowiącego majątek odrębny tego małżonka, należy wspólnie do obojga małżonków.
Uzasadnienie
Wnioskodawca zawarł związek małżeński z uczestniczką w kwietniu 1984 r. Zarówno wnioskodawca jak i uczestniczka przed zawarciem małżeństwa mieli książeczki mieszkaniowe z wkładami na spółdzielcze lokatorskie mieszkania pochodzącymi z majątków odrębnych. W listopadzie 1982 r. otrzymali mieszkanie rotacyjne z książeczki mieszkaniowej wnioskodawcy. Wyrokiem z dnia 30 września 1987 r. Sąd Rejonowy we Włocławku orzekł rozwód małżeństwa stron, powierzając wykonywanie władzy rodzicielskiej nad ich dzieckiem matce.
W grudniu 1987 r. wnioskodawca domagał się podziału majątku wspólnego przez przyznanie mu prawa do mieszkania rotacyjnego oraz wkładu zgromadzonego na jego książeczce mieszkaniowej, zaś uczestniczce wkładu zgromadzonego na jej książeczce mieszkaniowej.
Sąd Rejonowy we Włocławku oddalił wniosek. Sąd stanął na stanowisku, że prawo do mieszkania rotacyjnego nie wchodzi do majątku wspólnego; nie jest to bowiem mieszkanie docelowe, stanowi jedynie formę przejściową prowadzącą do uzyskania w przyszłości lokalu, na który oczekuje. Podstawą prawną takiego poglądu – zdaniem Sądu Rejonowego – jest art. 215 § 2 i 213 § 3 prawa spółdzielczego. Na skutek rewizji wnioskodawcy Sądowi Wojewódzkiemu nasunęło się budzące poważne wątpliwości zagadnienie prawne wymienione w sentencji uchwały, które przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia (art. 391 § 1 kpc) – Sąd Wojewódzki wyraził zapatrywanie, że prawo do mieszkania rotacyjnego nie wchodzi do majątku wspólnego, a w skład tego majątku może jedynie wchodzić prawo do wkładu mieszkaniowego i związana z tym wkładem ekspektatywa.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:
Uregulowanie wspólności spółdzielczego prawa do lokalu w prawie spółdzielczym nie jest pełne, w związku z czym przepisy te nie są samowystarczalne; mają one charakter przepisów szczególnych na tle wspólnego unormowania zawartego w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 31-54 kro). Wykładnia zatem odpowiednich przepisów prawa spółdzielczego musi pozostawać w ścisłym związku z wykładnią unormowań zawartych w kro.
Prawo spółdzielcze nie reguluje losu mieszkania rotacyjnego przydzielonego w czasie trwania małżeństwa na nazwisko jednego z małżonków, a związanego z jego wkładem mieszkaniowym, stanowiącym majątek odrębny. Nie można jednak podzielić zapatrywania Sądów, iż w takiej sytuacji mieszkanie rotacyjne nie wchodzi do majątku wspólnego i jako takie nie może być przedmiotem podziału. Otóż w myśl art. 32 § 1 kro dorobkiem są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Każdy zatem przedmiot nabyty w czasie trwania wspólności ustawowej, niezależnie od swego charakteru i sposobu nabycia jest dorobkiem z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w art. 33 kro. Prawo do mieszkania rotacyjnego jest pozycją majątkową, nabytą w czasie trwania małżeństwa dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny i należy wspólnie do obojga małżonków, podobnie jak spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, bez względu na pochodzenie środków, z których został zgromadzony wkład mieszkaniowy i na członkostwo w spółdzielni tylko jednego z małżonków (art. 215 prawa spółdzielczego). Jeżeli więc wspólność ustawowa ustała i były małżonek (małżonkowie) wystąpił z wnioskiem o podział majątku wspólnego, to do tego majątku wchodzi również prawo do mieszkania rotacyjnego.
Trudność jednak polega na określeniu wartości tego prawa. Naturalnie potrzeba określenia wartości omawianego prawa wystąpi z całą mocą szczególnie wtedy, gdy sąd przydzieli to prawo jednemu z byłych małżonków, a drugiemu spłaty (dopłaty). W zależności więc od okoliczności faktycznych konkretnej sprawy, jeżeli drugi były małżonek z tytułu korzystania (najmu) innego mieszkania ponosi określone świadczenia (czynsz najmu), punktem wyjścia powinno być ustalenie wysokości tych świadczeń (czynszu) oraz wysokości świadczeń eksploatacyjnych (czynsz za mieszkanie rotacyjne przydzielone pierwszemu byłemu małżonkowi). Jeśliby się okazało, że drugi były małżonek płaci z tytułu świadczeń za korzystanie z mieszkania (czynsz) kwotę wyższą niż pierwszy były małżonek, różnica kwoty podzielona przez 2, a następnie pomnożona przez 12 da wysokość kwoty, którą w skali rocznej powinien były małżonek spłacać z mieszkania rotacyjnego. Tę ostatnią kwotę wypadnie jeszcze pomnożyć przez liczbę lat prawdopodobnego korzystania z mieszkania rotacyjnego przez pierwszego byłego małżonka, ustalonego w drodze wywiadu w spółdzielni mieszkaniowej, co z kolei da już ostateczną kwotę spłaty (dopłaty), z tej pozycji majątkowej według stanu z chwili orzekania (art. 316 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc). Może się też zdarzyć, że drugi były małżonek zamieszka u swoich najbliższych lub innych i nie będzie płacił czynszu najmu mieszkania; w takim razie chociaż prawo do mieszkania rotacyjnego sąd przydzieli pierwszemu byłemu małżonkowi, nie orzeknie na rzecz drugiego o spłatach z tego mieszkania.
Przydzielenie prawa do mieszkania rotacyjnego pozostaje w ścisłym związku z przydzieleniem temu samemu byłemu małżonkowi wkładu mieszkaniowego z ekspektatywą uzyskania spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Prawo do wkładu mieszkaniowego ma podwójną naturę. Z jednej strony jest wierzytelnością pieniężną, której dłużnikiem jest spółdzielnia, z drugiej zaś także swoistym prawem majątkowym, którego istota polega na tym, że stanowi ono niejako zalążek przyszłego spółdzielczego prawa do lokalu (uzasadnienie tezy II uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego stanowiącej wytyczne w zakresie stosowania przepisów o podziale majątku wspólnego małżonków w wypadku, gdy w skład tego majątku wchodzi spółdzielcze prawo do lokalu – z dnia 30 listopada 1974 r. III CZP 1/74 OSNCP 1975/3 poz. 37). W uchwale z dnia 19 grudnia 1985 r. III CZP 60/85 (OSNCP 1986/11 poz. 172) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w sprawie o podział majątku wspólnego, w skład którego wchodzi wkład mieszkaniowy łączący się z ekspektatywą uzyskania spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, przedmiotem podziału jest nie tylko wkład stanowiący wierzytelność wobec spółdzielni mieszkaniowej, ale również ekspektatywa będąca swoistym prawem majątkowym. Przy określeniu realnej wartości obu łączących się ze sobą praw nie jest wyłączona możliwość stosowania zasad przewidzianych w art. 218 § 4 prawa spółdzielczego oraz w wydanych na podstawie tego przepisu postanowieniach statutu.
Trafnie Sąd Wojewódzki zauważa w uzasadnieniu przedstawionego zagadnienia prawnego, że w sytuacji, gdy oboje małżonkowie posiadają książeczki mieszkaniowe z określonymi wkładami, w skład majątku wspólnego wchodzą także prawa do tych wkładów wraz z ekspektatywami.
Z tych przyczyn udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

Call Now ButtonZADZWOŃ TERAZ