Postanowienie SN III CRN 90/70 z dnia 3 kwietnia 1970 r.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna
z dnia 3 kwietnia 1970 r.
III CRN 90/70
Przepis art. 45 § 1 kro normuje jedynie obowiązek zwrotu przez małżonka wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na jego majątek odrębny, jak również prawo domagania się zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku odrębnego na majątek wspólny. Nie są natomiast objęte dyspozycją powyższego przepisu i nie podlegają wyrównaniom przy podziale majątku wspólnego wydatki i nakłady poczynione kosztem majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego. Rozliczenia te podlegają ogólnym normom prawa i postępowania cywilnego, nakazującym dochodzenie przez byłych małżonków roszczeń, które nie są objęte przepisem art. 45 § 1 kro w postępowaniu procesowym.
Uzasadnienie
We wniosku złożonym w dniu 7 października 1964 r. do Sądu Powiatowego we Wrocławiu Irena P. domagała się orzeczenia podziału majątku wspólnego nabytego w czasie trwania jej małżeństwa z uczestnikiem postępowania Andrzejem P., które zostało rozwiązane przez rozwód prawomocnym wyrokiem Sądu Powiatowego we Wrocławiu z dnia 15 września 1964 r. VII Cr 459/64.
Wnioskodawczyni twierdziła, że w skład majątku wspólnego stron wchodzi, między innymi, wkład gotówkowy wnioskodawczyni w kwocie 20.000 zł na wpłatę ceny kupna nieruchomości przez uczestnika.
Uczestnik postępowania Andrzej P. zaprzeczył, by wkład gotówkowy w kwocie 20.000 zł wchodził w skład małżeńskiej wspólności majątkowej, albowiem gotówki w tej kwocie od wnioskodawczyni nie otrzymał.
Sąd Powiatowy we Wrocławiu po ponownym rozpoznaniu sprawy na skutek uchylenia przez Sąd Wojewódzki, w wyniku rewizji wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, postanowienia tegoż Sądu Powiatowego z dnia 11 listopada 1965 r. VII Ns 1627/64, postanowieniem z dnia 6 listopada 1968 r. III Ns 744/67 ustalił wartość majątku dorobkowego byłych małżonków i podzielił go w sposób opisany w postanowieniu, w szczególności w pkt III ustalił, że wnioskodawczyni Irena P. ze swojego majątku odrębnego wniosła do majątku odrębnego Andrzeja P. kwotę 20.000 zł, w związku z czym w pkt V sentencji zasądził od niego na jej rzecz kwotę 20.000 zł z tytułu zwrotu nakładów z majątku odrębnego Ireny P. na majątek odrębny Andrzeja P.
Sąd Wojewódzki we Wrocławiu postanowieniem z dnia 12 listopada 1969 r. VII Cr 2159/69 oddalił rewizje wnioskodawczyni i uczestnika od powyższego postanowienia Sądu Powiatowego.
W rewizji nadzwyczajnej złożonej w dniu 27 lutego 1970 r. Prokurator Generalny PRL wniósł o uchylenie powyższego postanowienia Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu z dnia 12 listopada 1968 r. w części oddalającej rewizję uczestnika postępowania Andrzeja P., wraz z poprzedzającym je postanowieniem Sądu Powiatowego we Wrocławiu z dnia 6 listopada 1968 r. III Ns 744/67 w części ustalającej, że wnioskodawczyni Irena P. ze swojego majątku odrębnego wniosła do majątku odrębnego uczestnika postępowania Andrzeja P. kwotę 20.000 zł (pkt III sentencji), oraz w części zasądzającej od Andrzeja P. na rzecz Ireny P. kwotę ponad 7.540 zł z tytułu zwrotu nakładów z majątku odrębnego Ireny P. na majątek odrębny Andrzeja P. (pkt V sentencji) i o przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Powiatowemu we Wrocławiu do rozpoznania w trybie procesowym.
Skarżący zarzucił wskazanym postanowieniom rażące naruszenie prawa, a w szczególności przepisów art. 3 § 2, art. 201, art. 233 § 1 i art. 381 § 1 kpc w związku z art. 45 § 1 kro.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W rewizji nadzwyczajnej trafnie podniesiono, że wyżej wskazane postanowienie Sądu Wojewódzkiego w części oddalającej rewizję uczestnika w zakresie zasądzenia od niego kwoty 20.000 zł oraz poprzedzające je postanowienie Sądu Powiatowego w pkt III i V, wydane zostały z rażącym naruszeniem powołanych wyżej przepisów prawa.
Sądy, wbrew obowiązkowi wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, nie wzięły pod uwagę, że zasądzenie zwrotu nakładów poczynionych przez Irenę P. z jej majątku odrębnego na majątek odrębny jej byłego męża Andrzeja P. nie znajduje uzasadnienia w treści powołanego przez Sądy przepisu art. 45 § 1 kro.
Przepis art. 45 § 1 kro normuje jedynie obowiązek zwrotu przez małżonka wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na jego majątek odrębny, jak również prawo domagania się zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku odrębnego na majątek wspólny. Nie są natomiast objęte dyspozycją powyższego przepisu i nie podlegają wyrównaniom przy podziale majątku wspólnego wydatki i nakłady poczynione kosztem majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego. Rozliczenia te podlegają ogólnym normom prawa i postępowania cywilnego, nakazującym dochodzenie przez byłych małżonków roszczeń, które nie są objęte przepisem art. 45 § 1 kro, w postępowaniu procesowym.
Niezależnie od powyższych zarzutów, istotne zastrzeżenia nastręcza ustalenie Sądów, że wnioskodawczyni ze swojego majątku odrębnego wyłożyła kwotę 20.000 zł na pokrycie zadłużeń uczestnika, powstałych przy nabywaniu przez niego nieruchomości przed zawarciem małżeństwa z wnioskodawczynią. W tym zakresie – poza twierdzeniami wnioskodawczyni, prawdziwości których zaprzeczał uczestnik postępowania – brak jest w aktach sprawy bezpośrednich dowodów wykazujących fakt wręczenia przez nią uczestnikowi kwoty 20.000 zł.
Sądy, dokonując ustalenia, że takie wręczenie miało miejsce, powołały się na zeznania wnioskodawczyni oraz świadków Ireny K. i Lesława Ch., uchyliły się jednak – z rażącym naruszeniem zasady wykrycia prawdy obiektywnej – od wszechstronnego rozważenia wszystkich sprzeczności i zmienności w zeznaniach tych osób, wynikających przy wnikliwym porównaniu ich zeznań, złożonych w toku postępowania przygotowawczego w sprawie I Ds 1577/65 Prokuratury Powiatowej Wrocław-Śródmieście i w niniejszej sprawie cywilnej.
W szczególności wnioskodawczyni we wniosku w pkt 7 określiła kwotę 20.000 zł jako „wkład gotówkowy wnioskodawczyni na wpłatę ceny kupna nieruchomości przez uczestnika”, w złożonych zaś zeznaniach w charakterze strony twierdziła, że „kwotę 20.000 zł wręczyła mu w Szczecinie w 1959 r. i że uczestnik pieniędzmi tymi spłacał dług zaciągnięty na kupno nieruchomości” (k. 29, 137v). Natomiast w wymienionej sprawie karnej Irena P., zeznając jako świadek, stwierdziła, że kwotę 20.000 zł wręczyła „w obecności L.Ch. Andrzejowi P., który oświadczył, że zużyje ją na kupno willi. Przy tej rozmowie była obecna Irena K.” (k. 6v). Różnica, mająca istotne znaczenie przy ocenie wiarygodności zeznań wnioskodawczyni, jest zatem istotna skoro nadto zważy się, że matka uczestnika Wilhelmina P. zeznała, iż nieruchomość została nabyta w 1958 r. przez nią i syna „wtedy kiedy jeszcze nie chodził z pierwszą żoną” (k. 21 v).
Zeznań wnioskodawczyni złożonych w toku postępowania przygotowawczego nie potwierdzili nadto ani L.Ch., jej pierwszy mąż, ani I.K. L.Ch. słuchany zarówno w postępowaniu przygotowawczym (k. 23), jak i w toku niniejszej sprawy (k. 121 v) zeznał, że Andrzej P. nie był obecny przy wręczeniu przez niego Irenie P. kwoty 20.000 zł i nie wie co zrobiła ona z tymi pieniędzmi, Irena K. zaś zeznała w sprawie karnej, że nie była obecna przy wręczeniu pieniędzy, a „w rozmowie z Ireną P. dowiedziała się od niej, że pobrane pieniądze od L.Ch. oddała swemu mężowi na pokrycie długów związanych z kupnem domu w W.” (k. 17 v akt karnych). Natomiast w postępowaniu w niniejszej sprawie świadek I.K. zeznając dwukrotnie (k. 14 v i 122) nie tylko nie potwierdziła okoliczności podanych przez wnioskodawczynię, lecz ograniczyła się do lakonicznego stwierdzenia, że „wiadomo mi również, że wnioskodawczyni wręczyła uczestnikowi kwotę 20.000 zł, aby spłacił zadłużenia ciążące na nieruchomości” (k. 122), bez bliższego jednak wyjaśnienia okoliczności towarzyszących uzyskaniu tej wiadomości przez świadka.
Ponadto w omawianych warunkach, w oczywistej sprzeczności z treścią zeznań św. L.Ch. i stwierdzeniem dokonanym przez Sąd Powiatowy, pozostaje stwierdzenie Sądu Wojewódzkiego, że Sąd Powiatowy trafnie dał wiarę zeznaniom L.Ch., z których jakoby – zdaniem Sądu Wojewódzkiego – wynikało, że kwotę 20.000 zł otrzymaną od L.Ch. wnioskodawczyni „przeznaczyła na pokrycie zadłużenia na nieruchomość nabytą przez uczestnika w W.”, podczas gdy w rzeczywistości świadek ten faktu powyższego nie potwierdził i Sąd Powiatowy w tym zakresie nie oparł się na jego zeznaniach.
W tym stanie rzeczy usprawiedliwione jest uchylenie wskazanych orzeczeń w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Powiatowemu we Wrocławiu do rozpoznania w trybie procesowym.
Sąd Najwyższy zatem z mocy art. 422 § 2 kpc orzekł jak w sentencji.

Call Now ButtonZADZWOŃ TERAZ